Rithöfundurinn Njörður P. Njarðvík skrifaði heldur betur áhugaverða grein í Fréttablaðið í dag, um hvernig búið er að „afskræma“ íslenska tungu.
Njörður byrjar á að vitna í Laxdælu og segir:
„Höskuldur … gekk þangað sem lækur féll fyrir túnbrekkunni. Sá hann þar tvo menn og kenndi. Var þar Ólafur sonur hans og móðir hans. (Laxdæla 13. kafli).“
„Orðið maður er heiti á tegund spendýra og tekur til allra er henni tilheyra: karlmanna, kvenna, barna, transfólks og kynleysingja. Þegar við segjum: allir velkomnir, tekur það til allra sem tilheyra þessari tegund án vísunar til sérstaks kyns. Þannig getur kona sem best verið maður með mönnum eins og Vigdís benti á (og sannaði) í kosningabaráttu sinni 1980,“ skrifar Njörður svo.
„Í tungumáli er tvenns konar kyn. Það sem eðlilegt má heita, eins og að karl er karlkyns og kona kvenkyns, faðir og móðir, sonur og dóttir, drengur og stúlka. Þegar Bergþóra var sögð drengur góður fær orðið hins vegar aðra merkingu, um eðlisþátt, enda erum við vön afleiddum orðum eins og drengskapur og drenglyndi. Á sama hátt höfum við afleidd orð af maður: mannkyn, mannlegur, mennska, menning, mannhelgi, góðmenni og illmenni o.s.frv.“
„En svo er hreint málfræðilegt kyn sem hefur í raun enga kynlæga merkingu og þarf hreint ekki að vera rökrétt.
Kyn eru með ólíkum hætti í tungumálum. Franska hefur aðeins tvö kyn, íslenska og þýska þrjú. Danska, norska og sænska bæta við fjórða kyninu, samkyni (den). Finnska hefur ekkert kyn. Þar er ekki greint milli orðanna hann og hún, heldur nær hän yfir bæði. Bíll er karlkyns í íslensku, kvenkyns í frönsku (la voiture) og hvorugkyns í þýsku (das Auto). Ekkert af þessu getur talist rökrétt. Áfram má segja að máninn er kvenkyns í frönsku (la lune) og sólin karlkyns (le soleil). Kannski gengur franska lengst þegar kynfæri kvenna eru karlkyns (le vagin) og karla kvenkyns (la verge). Að vísu eigum við orðið títa (kvk) haft um typpi (hk) á smástrákum, en það muna trúlega ekki margir. Sem leiðir hugann að orðafátækt okkar og skjótum flótta yfir í ensku. Ég man hvað mér brá þegar maður skildi ekki orðið blæbrigði en átti ekki í neinum vandræðum með nuances.“
„Flest starfsheiti á íslensku eru karlkyns og helgast af því að öldum saman réðu karlar allri atvinnu. En sá tími er liðinn sem betur fer. Kona er læknir, prestur, dómari o.s.frv. og þannig hefur karlkyn orðanna enga þýðingu lengur. Á Íslandi getur kona jafnvel verið herra ef hún situr í ríkisstjórn eða starfar í utanríkisþjónustunni, enda merkir orðið upphaflega yfirmaður. Og svo má til gamans geta þess, að mörgum erlendum vinum mínum þykir skondið að hetja skuli vera kvenkyns í íslensku, og sömuleiðis kempa – og heigull karlkyns.
Nú vil ég biðja menn að hætta að afskræma tungu okkar með bjánalegum tilburðum til einhvers konar réttrúnaðartilburða í orðfæri og reyna þess í stað einfaldlega að vanda máfar sitt,“ skrifar Njörður að lokum.