Jón Baldvin svarar fyrir sig: „Þetta er grafal­var­legt mál og hef­ur haft skelfi­leg­ar af­leiðing­ar“

Jón Baldvin Hannibalsson, fyrrverandi ráðherra, skrifar langa grein sem birtist í Morgunblaðinu í dag. Þar svarar hann meðal annars fyrir umfjöllun Stundarinnar sem birtist á dögunum sem unnin var upp úr dagbókarskrifum Þóru Hreinsdóttur, fyrrverandi nemanda hans í Hagaskóla.

Í umfjölluninni kom fram að hann hefði sent Þóru bréf og átt í kynferðislegum samskiptum við hana árið 1970. Þóra lést árið 2016. Umfjöllun Stundarinnar var mjög umfangsmikil og voru meðal annars teknar saman fjöldi ásakana sem komið hafa fram um meinta kynferðislega áreitni Jóns Baldvins gegn fjölda kvenna um árabil.

Svörin lýstu „ástúðlegu“ sambandi

Jón Baldvin segir að gamalt blaðaviðtal við þrjár dætur hans og Bryndísar Schram árið 1995 hafi rifjast upp fyrir honum þegar hann fletti Stundinni. Í viðtalinu voru systurnar spurðar hvernig það væri að eiga svona mömmu og pabba og hvort þær grétu í koddinn yfir þeim sem börn.

„Svör systr­anna lýsa ástúðlegu sam­bandi þeirra við for­eldra sína. Sú elsta, Al­dís – þá 36 ára – kveður fast­ast að orði um mann­kosti föður síns. Þegar sú yngsta, Kolfinna, spyr, hvort þær séu ekki „orðnar of væmn­ar“, svar­ar Al­dís: „Má hann ekki ein­hvers staðar njóta sann­mæl­is?““

Jón Baldvin segir að þessi orðaskipti hafi rifjast upp fyrir honum þegar hann fletti Stundinni.

„Sjö opn­ur að viðbættri forsíðu, hvorki meira né minna. Það var hvorki verið að vara við þriðju heims­styrj­öld­inni né yf­ir­vof­andi kjarn­orku­árás á Úkraínu. Allt var þetta um meint­ar ávirðing­ar mín­ar,“ segir Jón Baldvin í grein sinni og spyr hvert tilefnið hafi verið.

„Dag­bókar­færsl­ur ung­lings­stúlku fyirr meira en hálfri öld, sem áttu að gefa til kynna, að sam­skipti henn­ar við kenn­ar­ann sinn (mig) hefðu verið „af kyn­ferðis­leg­um toga“. Nú hafa aðstand­end­ur kon­unn­ar (sem lést fyr­ir sex árum) upp­lýst, að hún hafi áður, þegar eft­ir því var leitað, neitað að birta op­in­ber­lega hug­leiðing­ar sín­ar, sem hún trúði dag­bók­inni sinni fyr­ir. Það vek­ur reynd­ar spurn­ing­ar um, hvort þeir eigi ekki að leita á náðir Per­sónu­vernd­ar til að gæta hags­muna hinn­ar látnu, sem ekki get­ur leng­ur borið hönd fyr­ir höfuð sér.“

Bendir Jón Baldvin á að aðstand­end­ur hinn­ar látnu konu harmi það, að „friðhelgi einka­lífs“ henn­ar hafi verið „rof­in og van­virt“ með þess­um hætti.

„Þau skora á fjöl­miðla og aðra að láta ógert að leiða hana fram sem vitni í saka­máli, sem henni er óviðkom­andi. Hér mun vera átt við „rass­stroku­málið“, svo­kallaða. Hinn 8. nóv. 2021 sýknaði Héraðsdóm­ur mig af ásök­un­um um að hafa „strokið rass utan klæða“ á heim­ili okk­ar Bryn­dís­ar á Spáni í júní 2018. Ákæru­valdið, sem að mati virtra lög­fræðinga hef­ur ekki einu sinni lög­sögu í mál­inu, hef­ur áfrýjað dómn­um til Lands­rétt­ar.“

Jón Baldvin segist að sjálfsögðu ætla að verða við áskorun aðstandenda um að virða friðhelgi einkalífs hinnar látnu. „Þar með læt ég mér nægja að árétta það sem ég hef áður sagt, að um­rædd­ur nem­andi minn varð ekki fyr­ir kyn­ferðis­legri áreitni af minni hálfu.“

Engar nýjar sakargiftir

Í grein sinni segir Jón Baldvin að engar nýjar sakargiftir sé að finna á þessum sjö opnum. „Eng­ar. Það sem sög­urn­ar, sem þarna eru tald­ar upp, eiga sam­eig­in­legt er að þær voru all­ar á saka­skrá Al­dís­ar dótt­ur minn­ar frá ár­inu 2013. Al­dís samdi sjálf þessa saka­skrá sem lög­fræðing­ur f.h. sjálfr­ar sín og annarra ónafn­greindra kvenna um meint kyn­ferðis­legt áreiti af minni hálfu. Fyrst birti hún þetta, a.m.k. að hluta til, í fjöl­miðlum (DV), en lagði síðan fyr­ir lög­reglu til rann­sókn­ar (8. okt. 2013),“ segir hann og bætir við allar þessar sögur hafi haft sinn framgang í réttarkerfinu og niðurstaðan sé ótvíræð.

„Í engu þess­ara mála þótti vera sýnt fram á, að um refsi­verða hátt­semi hafi verið að ræða. Þar af leiðandi fannst ekk­ert til­efni til ákæru.“

Jón Baldvin segir að í réttarríki eigi að leiða mál til lykta með þessum hætti. Ef ekki er sýnt fram á refsiverða háttsemi með haldbærum rökum og vísan til staðreynda teljist hinn kærði vera saklaus.

„Sjálf­skipaður siðgæðis­vörður Stund­ar­inn­ar seg­ir af þessu til­efni, að þótt ég sé skv. niður­stöðu rétt­ar­kerf­is­ins „sak­laus að lög­um“ sé hegðun mín engu að síður ámæl­is­verð skv. sögu­burðinum. Lög­leg – en siðlaus. En þá er spurn­ing­in: Eru sög­urn­ar sann­ar? Eig­um við að treysta fjöl­miðlum til að dæma um það? Fjöl­miðlum er ekki fengið dómsvald í rétt­ar­ríki. Hverj­ir eiga að dæma, ef ekki sjálf­stæðir og óhlut­dræg­ir dóm­stól­ar? Get­um við treyst „dóm­stóli göt­unn­ar“, ef hann er mataður á ósönn­um sög­um?“

Ærumissir og atvinnubann

Jón Baldvin nefnir að MeToo-hreyfingin hafi sprottið upp á sínum tíma sem mannréttindahreyfing.

„Hún fór sem slík vítt og breitt um heim­inn. Kon­ur sem höfðu mátt sæta kúg­un og of­beldi and­mæltu þögg­un. Málstaður þeirra fann djúp­an hljóm­grunn. Þetta var mann­rétt­inda­bar­átta, sem skír­skotaði til rétt­lætis­kennd­ar allra – karla jafnt sem kvenna,“ segir Jón Baldvin og heldur áfram:

„En ef þau, sem ganga fram und­ir merkj­um MeToo, gera sig sek um að ljúga upp sög­um um saklaust fólk – af ann­ar­leg­um hvöt­um, eins og fjöl­mörg dæmi sanna – þá eru þau ekki ein­ung­is að grafa und­an málstað raun­veru­legra þolenda kyn­ferðisof­beld­is; þau eru sjálf orðin að ógn við málstað mann­rétt­inda í rétt­ar­ríki. Af­leiðing­arn­ar geta verið skelfi­leg­ar: Ærum­iss­ir sak­lausra, at­vinnu­bann og fé­lags­leg út­skúf­un að ósekju.“

Hann segir að hérna séum við farin að nálgast kjarna málsins.

„Í upp­hafi þess­ar­ar grein­ar vitnaði ég til lof­legra um­mæla elstu dótt­ur okk­ar Bryn­dís­ar um föður henn­ar. Hún sagðist ekki þekkja þá mynd, sem fjöl­miðlar hefðu dregið upp af hon­um. Og spurði: Má hann þá hvergi njóta sann­mæl­is?

Hvers vegna hef­ur ástúð og gagn­kvæm virðing snú­ist upp í hat­ur og hefnd­ar­hug? Svarið við því er þetta: Sam­kvæmt þágild­andi lög­um var það mitt hlut­skipti að veita ít­rekað samþykki f.h. aðstand­enda við beiðni geðlækna um nauðung­ar­vist­un á geðdeild – og í einu til­viki jafn­vel um sjálfræðis­svipt­ingu – til þess að dótt­ir mín fengið notið bráðnauðsyn­legr­ar lækn­is­hjálp­ar. Þetta er grafal­var­legt mál og hef­ur haft skelfi­leg­ar af­leiðing­ar. Það er þetta sem hef­ur um­hverft ást í hat­ur – um­hyggju í hefnd­ar­hug.“

Alla grein Jóns Baldvins má lesa í Morgunblaðinu í dag.