„En ef við eigum að búa í excelskjali hjá fjármálaráðuneytinu, þá býst ég við að ódýrast sé að girða suðvesturhornið af, frá Borgarnesi til Selfoss og lýsa restina af landinu þjóðgarð. Viljum við það?“
Þessari spurningu varpar Jóhanna Thorsteinson, uppeldis- og menntunarfræðingur, fram í athyglisverðri grein í Fréttablaðinu í dag. Þar færir Jóhanna ágætis rök fyrir því af að besti staðurinn til að búa á á landinu sé Austurland.
„Nú hefur endanlega verið staðfest það sem öllum mátti vera ljóst fyrir löngu síðan, að Reykjanesskaginn er óheppilegur staður til íbúabyggðar. Skaginn er mjög eldbrunninn og í raun virkt eldgosasvæði. Auðvitað vitum við ekki hvaða dag eldgos brýzt fram. En við vitum, og höfum vitað um langt árabil að þar muni gjósa, fyrr en síðar,“ segir hún og bætir við að þar sé okkar eini alþjóðaflugvöllur.
„Á meðan ekki gýs, er það í góðu lagi. Hins vegar getur það ekki talist vera öruggur staður, flugvöllurinn á Miðnesheiðinni. Við eigum aðra flugvelli sem gegna hlutverki varaflugvalla fyrir Keflavík. Það eru flugvöllurinn á Akureyri og Egilsstöðum,“ segir hún.
Jóhanna segir að fyrir Reykvíkinga sé það óhugsandi að þurfa að ferðast lengra en 50 mínútur til að komast í flug til útlanda. Fyrir Austlendinga og aðra dreifbýlinga sé það eðlilegasti hlutur í heimi. Hún telur svo upp nokkra kosti þess að búa á Austurlandi.
„Á Austurlandi er húsnæði mjög ódýrt. Þar eru góðir skólar fyrir alla aldurshópa, utan hvað ekki er háskóli á Austurlandi. Vandað einbýlishús, til dæmis á Vopnafirði, kostar um þriðjung af verði sambærilegs húss á höfuðborgarsvæðinu. Atvinnutækifærin eru kannski ekki mjög mörg fyrir háskólamenntaða. En með ljósleiðaravæðingu Austurlands má stunda margs konar atvinnu að heiman,“ segir hún en íbúar á suðvesturhluta landsins hafa ekki farið varhluta af kröftum náttúrunnar að undanförnu.
„Það eru engar virkar eldstöðvar á Austurlandinu. Og engir jarðskjálftar heldur. Á Austurlandinu verða hvorki aurskriður né snjóflóð. Þar er gnægð hitaveituvatns. Heita vatnið er bæði lyktar- og bragðlaust. Þar er veðursæld mun meiri en á suðvestursvæði landsins. Á Egilsstöðum er glæsileg aðstaða til íþróttaiðkana og frábær sundlaug. Þaðan er styzt að fljúga til Evrópu og þaðan er styzt að sigla líka,“ segir hún.
Hún segir að til dæmis sé ódýrara að kaupa stórar einingar, til dæmis innréttingar og húsgögn frá Danmörku og fá þær með ferjunni til Seyðisfjarðar en kaupa þær frá Reykjavík og kosta svo flutninginn austur.
Jóhanna segir að gjarnan megi spyrja hvers vegna Byggðastofnun hefur ekki beitt sér meira fyrir uppbyggingu atvinnutækifæra á Austurlandinu. Hvers vegna ekki sé litið til þeirra landkosta sem eru þar.
„Hvers vegna er alþjóðaflugvöllurinn ekki fluttur austur? Hvers vegna er ekki komið upp sjúkrahúsi fyrir Austurland á Egilsstöðum? Hvers vegna er ekki búið að brúa Lagarfljót með varanlegri brú milli Fellabæjar og Egilsstaða? Hvers vegna er ekki hægt að stunda siglingar á Lagarfljóti? Hvers vegna er ekki kominn vegur þvert yfir hálendið svo þungaflutningarnir fari af hringveginum? Og svona mætti lengi spyrja. En þingmenn kjördæmisins virðast ekki hafa mikinn áhuga á uppbyggingu atvinnutækifæra á Austurlandinu. Þeir koma líka margir, ef ekki allir úr þéttbýli.“
Jóhanna endar grein sína á þeim orðum að það vanti fleira landsbyggðarfólk á Alþingi.
„Fólk sem horfir ekki bara á naflann á sér og til miðborgarinnar, heldur fólk sem gerir sér grein fyrir landi og þjóð sem einni heild. Með öllum þeim fjölbreytileika sem í landinu býr.“
