„Hvers vegna er Hvalárvirkjun umdeild? Fyrst og fremst af því að vatnsaflsvirkjunum fylgja uppistöðulón. Uppistöðulón fyrirhugaðrar Hvalárvirkjunar mun drekkja samtals 12,7 km² svæði innan stærstu ósnertu víðerna Vestfjarða. Þar mun gangur áa raskast, fossar hætta að vera til, vatnsflæði á svæðinu skerðast verulega. Og það allt fyrir 55 MW af orku, sem hægt er að fá með öðrum, minna umdeildum hætti.“
Þetta er meðal þess sem Smári McCarthy, þingmaður Pírata, segir í aðsendri grein, „Virkjun í hverra þágu?“, sem birtist á Vísi í gær. Hann segir að þessi 55 MW af raforku, sem virkjuninni er ætlað að framleiða, sé minna en flutningstap á raforku í núverandi dreifikerfi.
Smári segir að þeir sem styðji við Hvalárvirkjun telji hana nauðsynlega vegna þess hve mikil hætta sé á raforkuskorti á landinu. Hann bendir hins vegar á það sem hann telur betri kosti sem standi til boða:
„Á sama tíma og deilt er um Hvalárvirkjun eru hvorki meira né minna en þrjú vindorkuverkefni í norðvesturhluta landsins sem hafa ekki fengið heimild til að setja raforku inn á kerfið, vegna skorts á flutningsgetu ─ hins vegar hefur verið tekið frá 55MW af flutningsgetu fyrir Hvalárvirkjun. Hvert og eitt þessarra vindorkuverkefna myndi framleiða um tvöfalt meiri orku en Hvalárvirkjun.“
Smári vísar til orða Hafdísar Gunnarsdóttir, bæjarfulltrúa Sjálfstæðisflokksins á Ísafirði, sem skrifaði nýlega grein í Fréttablaðinu, þar sem hún fullyrti að Hvalárvirkjun muni hafa „jákvæð áhrif á afhendingaröryggi rafmagns um alla Vestfirði.“ Smári segir það rangt. „Háspennulínur, nánar tiltekið hringtenging á kerfinu, myndu gera það hins vegar,“ segir hann.
„Vatnsaflsvirkjanir framleiða rafmagn, en dreifa ekki rafmagni. Til þess þarf háspennulínur. Ef markmiðið er að bæta afhendingaröryggi raforku á Vestfjörðum þarf því háspennulínur, ekki virkjanir,“ bætir Smári við.
Hann skilur af þessum sökum ekki markmiðið með Hvalárvirkjun. „Hvalárvirkjun er fyrirhuguð vatnsaflsvirkjun í Árneshreppi, sem er vissulega á Vestfjörðum, en raforka getur komið frá öðrum virkjunum, svo fremi sem línurnar eru lagðar. Það að virkja á Vestfjörðum hefur í sjálfu sér ekkert með tengingu Vestfjarða að gera að öðru leyti.“
Skortur á flutningsgetu vandamál
„Skortur á flutningsgetu er raunverulegt vandamál á Íslandi, sem hamlar uppbyggingu á Reykjanesinu, í Eyjafirðinum, á Vestfjörðum, og víðar,“ segir Smári. „Orkuskortur er ekki raunverulegt vandamál á Íslandi, og jafnvel ef svo væri, þá er nóg af fyrirhuguðum raforkuverkefnum, sem flestar eru minna umdeildar en Hvalárvirkjun.“
Hann segir tíma til kominn að nýta raforkuna sem við þó höfum betur en við gerum nú. „Framleiða meiri verðmæti úr henni, valda minni mengun, græða meira á henni. Við ættum líka að draga úr raforkunotkun og raforkusóun. Þarna þarf margt að skoða. Allt frá því að þjóðhagslegur ávinningur af rafmyntaframleiðslu er nánast engin yfir í það að glóperur eru úreldar.“
„Svo væri ágætt ef Landsnet legðist í það af meiri krafti að uppfæra línur sem bera orðið ekki nóg, eða leggja samsíða þeim aðrar línur. Hringtenging Vestfjarða er löngu tímabær leið til að efla afhendingaröryggi raforku á þeim slóðum,“ bætir Smári við.
Hver græðir raunverulega á virkjuninni?
Að lokum veltir Smári því fyrir sér hver það sé sem raunverulega græðir á Hvalárvirkjun. „[Þ]að sem kannski væri gagnlegast í þessari umræðu allri væri athugun á því í hverra þágu það er raunverulega að Hvalárvirkjun verði byggð. Ekki græða Vestfirðingar, eins og rakið hefur verið. Ekki græðir Landsvirkjun mikið á þessu, né heldur íslenska þjóðin.“
„Virkjunin leysir engin vandamál sem eru raunverulega til staðar. Hún gerir minna til að sporna við ímynduðum raforkuskorti en mörg önnur óumdeildari, ódýrari og einfaldari verkefni. Hver er það nákvæmlega sem græðir á Hvalárvirkjun[?]“
