Rúmlega 14 þúsund tonn af plastumbúðum kemur inn á ári til Íslands eftir því sem Umhverfisstofnun kemst næst og af því fer um 5.500 tonn í endurvinnslu.
Það sem er endurunnið er sent úr landi og eitthvað annað er þá búið til úr plastinu. Restin er á leið að verða hrein mengun í náttúrunni, segir Elva Rakel Jónsdóttir hjá Umhverfisstofnun í þættinum Súrefni, nýjum þætti á Hringbraut sem fjallar um umhverfismál.
En plast er ekki bara plast. Plast er flokkað í sjö mismunandi tegundir.
„Þær eru reyndar fleiri en við hópum þeim saman svona og þær eru mismunandi. Sumar hafa þann eiginleika að hægt er að steypa þær í hvað sem er eins og skyrdollur en aðrar eru heppilega til að búa til þunna sveigjanlega hluti eins og plastfilmu, poka og slíkt. En þær eru mjög misgóðar til endurvinnslu. Sumar henta mjög vel en aðra ekki eins og til dæmis frauðbakkarnir. Þannig að þetta er ekki allt sami hluturinn. Til að fá gæðavöru sem plastframleiðandi sem ætlar að kaupa endurunnið plast þá þarftu að vera með sem hreinast plast, það er að segja, bara úr einni plasttegund. Þannig að ef þú ert að kaupa plast sem er samsett úr mörgum plasttegundum þá færðu ekki jafn mikla möguleika á því hvað hægt er að búa til úr henni í endurvinnslu“, segir Elva Rakel.
Eiginlega allar tegundir plasts bera aukaefni í sér.
„Við bætum náttúrlega efnum í plastið til að fá alls konar eiginleika, það getur verið litur og það getur verið einhver yfirborðsmeðhöndlun, við viljum að plastið haldi inni raka eða lykt eða eitthvað slíkt og það er á matarumbúðum til dæmis. Svo erum við líka með eins og BPA og svokölluð þalöt sem gefa efnum eiginleika. Þalöt gerir plastið mjög mjúkt og BPA gerir plastið þannig að það verður hart og þolir mikið. Og þessi efni vitum við að eru skaðleg. Þetta eru efni sem við vitum að eru hormónaraskandi og getur í sumum tilfellum verið krabbameinsvaldandi.Eins og BPA er skilgreint þá er það ertandi og ofnæmisvaldandi þannig að það sjá allir að þetta eru ekki æskileg efni til að hafa í vörunum okkar og sífellt strangari reglur eru um þessi efni. Það er til dæmis byrjað á vörum fyrir ungabörn því þessi efni dreifa sér svo úr plastvörunum, þau eru ekkert kyrr þar, þau bara fara út í loftið og náttúruna og þau greinast í blóði, í brjóstamjólk og í 90 prósent þeirra sem eru mældir“, segir Elva og fari einstaklingur í blóðprufu sé hann klárlega með BPA í blóðinu.