Ole Anton Bieltvedt, einn reyndasti athafnamaður landsins heldur áfram að stinga á kýlum samfélagsins í aðsendri grein í Mogga í dag þar sem hann ræðir ofurvöld Seðlabankastjóra landsins sem taki áhrifum forsætisráðherrans langt fram Bankastjórinn hafi hag almennings og fyrirtækja í greipum sér.
Skoðum grein þessa blekglaða bissnessmanns:
\"Um það má deila hver valdamesti maður landsins sé en þó að forsætisráðherra eigi að vera það í orði hygg ég að seðlabankastjóri sé það á margan hátt á borði. Margar ákvarðanir hans hafa veigamikil áhrif á hag og afkomu landsmanna beint og strax.
14. marz sl. staðfesti seðlabankastjóri óbreytta stýrivexti upp á 4,25%, og fyllti hann með þeirri ákvörðun – fyrir mér – mæli villu og mistaka í slíkum mæli að ekki verður við unað.
Á eftir launum eru vextir stærsti útgjaldaliður fyrirtækja og að jafnaði stærsti útgjaldaliður heimila, alla vega ef menn búa í eigin húsnæði. Er það því feikilegt hagsmunamál fyrirtækja og almennings að vaxtastýring Seðlabanka sé skynsamleg, vel vegin, sanngjörn og í samræmi við það, sem gerist í okkar helztu samskipta- og viðskiptalöndum.
Meðan launamenn geta varið hendur sínar og beitt sér í launamálum, standa þeir aldeilis varnarlausir í vaxtamálum, sem þó geta vegið miklu þyngra í afkomu þeirra en 5 eða 10% – jafnvel miklu meira – í launamálum.
Við búum í heimi sívaxandi alþjóðavæðingar og -samvinnu, sem m.a. kemur fram í því að við gengum til náins samstafs við aðrar þjóðir Evrópu, 28 þeirra, með EES-samningnum, fyrir 25 árum.
Við erum á sama opna og frjálsa markaðinum og þessar 28 þjóðir, auk þriggja annarra EFTA-þjóða, auk þess sem við deilum ferðafrelsi, búsetufrelsi og starfsfrelsi með þessum þjóðum.
Þannig erum við orðin hluti af stórri evrópskri þjóðafjölskyldu og er brýnt að við Íslendingar búum við sömu starfs-, atvinnu- og afkomuskilyrði og hinar þjóðirnar, en, við verðum auðvitað að geta keppt við margar þeirra, t.a.m. á sviði verzlunar, iðnaðar og ferðaþjónustu, á jafnréttisgrundvelli, en í þeirri samkeppni spila vextir – sem annar stærsti kostnaðarliður fyrirtækja – feykistóra rullu.
Stýrivextir í ofangreindum Evrópulöndum eru þessir: Í öllum evrulöndum 0,0%, Svíþjóð mínus 0,35%, Bretlandi 0,5%, Noregi 0,5%, Danmörku 0,0%, og í þeim Austur-Evrópulöndum, sem enn hafa ekki fengið evruna, 0,0% í Búlgaríu, 0,9% í Ungverjalandi og 1,5% í Póllandi. Eru stýrivextir þannig við eða rétt yfir núllinu meðal þeirra rúmlega 30 þjóða, sem við vinnum nánast með og eigum afkomu okkar að mestu undir, en hjá okkur eru þeir 4,25%.
Munurinn á útlánavöxtum viðskiptabankanna, til fyrirtækja og almennings, getur verið enn hærri, eða 5-7%. Í fyrri greinum hef ég sýnt fram á það að íbúðarkaupandi hér þyrfti að greiða íbúð sína 3,5 sinnum, vegn hárra vaxta, meðan íbúðarkaupandi á ESB-svæðinu þyrfti ekki að greiða sína nema 1,5 sinnum, þökk sé lágvöxtum þar.
Seðlabankstjóri hefur réttlætt þennan stórfellda og alvarlega vaxtamismun með „undirliggjandi spennu“, þar sem hagvöxtur hér væri mun meiri en annars staðar í Evrópu, og gerir það enn 14.03. 2018. Hann vísar til 3,6% hagvaxtar í fyrra, líka til 2,3% verðbólgu, sem liggi við verðbólgumörk Seðlabanka.
Hér er komið að kjarna afdrifaríkrar villu seðlabankastjóra.
Í maí 2017 reiknaði Seðlabankinn með 6,3% hagvexti 2017, í ágúst voru væntingarnar komnar niður í 5,2%. Nýir útreikningar sýna svo aðeins 3,6% hagvöxt 2017. Það liggur nú líka fyrir,að hagvöxtur október-desember 2017 var aðeins 1,5%.
Mat Seðlabanka á hagvexti 2017 var því rangt og nánast glórulaust. Hví er svo seðlabankastjóri líka að tala um 3,6% hagvöxt 2017 við vaxtaákvörðun 14. marz 2018? Auðvitað átti hann frekar að miða við nýjustu stöðu; 1,5% hagvöxt í síðasta ársfjórðungi 2017.
Ekki færi vel fyrir ökumanni, sem stýrði eftir Hringbrautinni, þó að hann væri kominn inn á Miklubraut, en það er einmitt sú aðferðafræði, sem seðlabankstjóri virðist beita.
Í ár er reiknað með 2,9% hagvexti, en ný vaxtaákvörðun verður auðvitað að miðast við það, sem nýjast er (1,5% hagvöxtur í 4. ársfjórðungi 2017) og það, sem bezt er vitað, að framundan sé (2,9% hagvöxtur 2018). Slaki er – ekki spenna – í þessum tölum. Í janúar fækkaði líka ferðamönnum frá sama tíma 2017.
Til samanburðar er vert að líta til væntanlegra 2018 hagvaxtartalna nokkurra þeirra þjóða, sem við erum mest tengd og flestar njóta 0,0% stýrivaxta:
Búlgaría 3,7%, Eistland 3,3%, Finnland 2,8%, Grikkland 2,5, Írland 4,4%, Króatía 2,8%, Lettland 3,5%, Litháen 2,9%, Malta 5,6%, Holland 2,9%, Austurríki 2,9%, Pólland 4,2%, Svíþjóð 2,7%, Slóvakía 4,0%, Slóvenía 4,2%, Spánn 2,6%, Tékkland 3,2%, Ungverjaland 3,7% , Kýpur 3,2%, Þýzkaland 2,6%.
Það er ljóst af þessum samanburði að það ríkir alls engin sérstök spenna í hagvexti hér sem réttlætir 4,25% stýrivaxtaákvörðun 14. marz sl.
Af nefndum frænd- og samstarfsþjóðum okkar reikna 25 þjóðir út verðbólguvísitölu sína án húsnæðiskostnaðar. Við bætum honum hins vegar við en hann hækkaði verðbólguútreikninginn hér að meðaltali um 3,3% í fyrra.
Með samskonar útreikningi og þessar 25 þjóðir beita, hefðum við verið með stöðuga verðhjöðnun, mínus verðbólgu, allt árið 2017 og værum það enn.
Verðbólgan hér var um síðustu áramót, á þennan hátt, mínus 1%, meðan verðbólga margnefndra Evrópuþjóða var 1,65% í Þýzkalandi, 2,15% í Austurríki, 0,84 í Sviss og 1,35% að meðaltali yfir alla Evrópu. Verðbólgan hér, í réttum samanburði, var því langt undir því sem gerist í Evrópu og engan veginn heldur rétt tilefni til yfirkeyrðra stýrivaxta Seðlabanka.
Hvað kostar þessi misstýring Seðlabanka þjóðina? Heildarskuldsetning Íslendinga er um 6.000 milljarðar. Ef vextir lækkuðu um 4%, næmi vaxtasparnaður 240 milljörðum króna á ári. Þessi gífurlegi sparnaður myndi koma almenningi, fyrirtækjum og ríkinu sjálfu til góða. Meðalsparnaður á fjölskyldu myndi nema um einni milljón á ári.\"