Tugir milljarða gætu verið í húfi fyrir ríkið vegna stefna frá útgerðarfélögum er varða úthlutun á makrílkvóta á árunum 2011 til og með 2014. Kröfurnar, sem hafa borist frá stórum og meðalstórum útgerðum, gætu numið allt að 35 milljörðum króna.
Frá þessu er greint í Fréttablaðinu í dag. Þar segir að ekki hafi fengist upp gefinn fjöldi krafna eða nákvæm upphæð þeirra en að ríkislögmaður hafi staðfest að hafa fengið stefnur frá útgerðarfélögum vegna kvótasetningar makríls snemma á áratugnum. Ekki er búið að þingfesta stefnurnar.
Axel Helgason, formaður stjórnar Landssambands smábátaeigenda, segir í samtali við Fréttablaðið að sex fyrirtæki hið minnsta hyggist sækja bætur. Þar sem kvótinn á makríl er á milli 65 og 100 milljarða króna virði yrði um háar fjárhæðir að ræða. Þau fyrirtæki sem ætla sér að sækja bætur til ríkisins gætu því að mati hans fengið um 35 milljarða króna í sínar hendur.
„Þegar við höfum skoðað þessar tölur þá gætum við verið að tala um allt að 18 milljarða króna fyrir árin 2011 til 2014. Svo gætum við séð svipaðar tölur fyrir 2015 til 2018. Þetta eru vissulega háar fjárhæðir,“ segir Axel.
Ríkið dæmt bótaskylt
Undir lok síðasta árs, þann 6. desember, komst Hæstiréttur að þeirri niðurstöðu að ríkið væri bótaskylt vegna kvótasetningar á makríl. Á meðal útgerða sem töldu sig hafa orðið fyrir tjóni vegna úthlutunar hins opinbera voru Huginn ehf. og Ísfélag Vestmannaeyja.
Kristján Þór Júlíusson sjávarútvegsráðherra segir í samtali við Fréttablaðið að frumvarp um breytingar á veiðistjórn makrílveiða, sé sett fram til þess að bregðast við dómum Hæstaréttar.
„Hlutverk stjórnvalda hefur verið að bregðast við skaðabótaskyldu íslenska ríkisins eftir dóma Hæstaréttar í desember síðastliðnum, meðal annars með breytingum á veiðistjórn makrílveiða. Frumvarp þess efnis bíður nú afgreiðslu á Alþingi,“ segir hann.
Hver á makrílinn?
Í mars síðastliðnum sýndi Hringbraut fréttaskýringuna Hver á makrílinn? eftir Pétur Einarsson í frétta- og umræðuþættinum 21.
Í skýringunni er merkileg saga makrílsins hér á landi rakin. Greint er frá því að hann byrji á að slæðast með síldinni árið 2005 og árið 2007 er byrjað að veiða hann sérstaklega. Ári síðar, árið 2008, er beðið sérstaklega eftir makrílnum og þá veiðast 100.000 tonn á skömmum tíma. Verð og markaðir voru mjög hagstæðir, sem reyndist mikil lukka, sérstaklega þar sem í hönd fór efnahagskreppa þetta sama ár eins og alkunna er.
Á þessum tíma er Ísland að reyna að ná fram nokkurs konar veiðireynslu og þar með sanna eignar- og veiðirétt sinn gagnvart öðrum þjóðum sem höfðu reynslu af því að veiða makríl, t.d. Noregi og öðrum þjóðum í Evrópusambandinu, þjóðum sem töldu sig eiga fiskstofninn. Á sama tíma eru útgerðir hér á landi í kapphlaupi um að öðlast sem mesta veiðireynslu með það fyrir augum að fá úthlutuðum sem mestum makrílkvóta.
Í kjölfarið kviknuðu spurningar meðal almennings: „Hver á kvótann?“ „Af hverju er verið að afhenda hann útgerðarmönnum?“ Í Hver á makrílinn? er leitast við að svara þessum spurningum.
Fréttaskýringuna í heild sinni má finna hér: